Rekomendacje PTP w zakresie prowadzenia wizyt online w opiece psychiatrycznej. 

1. Wizyta zdalna (zwana też e-wizytą, telewizytą, wizytą online) jest w Polsce ekwiwalentnym świadczeniem w stosunku do wizyty odbywanej w przychodni/gabinecie i rozliczaną przez NFZ. Nie może w pełni zastąpić bezpośredniego badania lekarskiego czy psychologicznego i powinna być stosowana tylko w takich sytuacjach, gdy z ważnych przyczyn badanie bezpośrednie nie może się odbyć. Rekomendujemy, żeby wizyty zdalne miały charakter uzupełniający i dotyczyły wizyt kontrolnych.

2. W sytuacjach kryzysowych (np. w czasie zagrożenia epidemiologicznego) wizyta zdalna jest rekomendowaną formą świadczenia opieki zdrowotnej dla lekarzy, psychoterapeutów, psychologów i terapeutów uzależnień. W tych okolicznościach nawet pierwsza wizyta może odbyć się jako wizyta zdalna i powinna mieć ona formę wideo wizyty, na której zarówno pacjent jak i lekarz/terapeuta widzą się, a lekarz/terapeuta może ustalić tożsamość osoby na podstawie okazanego dokumentu ze zdjęciem.

3. Wizyta zdalna odbywa się za pośrednictwem rozmowy telefonicznej lub wideo komunikatora zapewniającego szyfrowanie transmisji. Dla zmniejszenia ryzyka ingerencji osób trzecich - należy zadbać o posiadanie najnowszej wersji programu komunikacyjnego, aktualizację systemu operacyjnego i programów antywirusowych.

4. Rekomendujemy odbywanie wizyt zdalnych poprzez wideokomunikatory. Pozwala to na empatyczną relację rozmówców oraz na obserwowanie pacjenta, jego mimiki, reakcji, zachowania co, podobnie jak przy wizycie w przychodni/gabinecie pozwala na pełniejszą ocenę stanu psychicznego.

5. Intymność i szczerość - Problemy zdrowia psychicznego to bardzo osobisty obszar każdego człowieka. Dlatego nie powinny być omawiane z udziałem osób trzecich (np. członków rodziny). Ich udział może powodować dyskomfort w poruszaniu niektórych ważnych kwestii w zakresie relacji w związku, istotnych intymnych treści dotyczących wielu ważnych aspektów stanu zdrowia pacjenta, przez co obraz problemu może być niejasny. To prowadzi do błędnej diagnozy, a tym samym sposobu dalszego postępowania terapeutycznego. Zachęcamy do używania słuchawek z mikrofonem, aby pytania specjalisty usłyszał tylko pacjent. Możliwy jest udział osób z otoczenia pacjenta, ale po uzgodnieniu tego ze specjalistą oraz za zgodą pacjenta. 

6. Lekarz, psychoterapeuta lub psycholog powinien zidentyfikować pacjenta, dlatego należy mieć przygotowany dokument tożsamości ze zdjęciem. Specjalista w trakcie wizyty prowadzi dokumentację leczenia, w związku z tym potrzebuje danych osobowych pacjenta: imię, nazwisko, adres, PESEL - w przypadku osób z ograniczeniami intelektualnymi lub/i ubezwłasnowolnionych - również dane opiekuna.
   Z uwagi na brak możliwości bezpośredniej identyfikacji za pomocą fizycznego dokumentu tożsamości, należy dochować wszelkich starań w celu ograniczenia ryzyka udzielenia porady (wypisania leków) osobie nieuprawnionej. W dokumentacji powinien znaleźć się opis procedury identyfikacji pacjenta.

7. Lekarz lub psycholog nie ponosi odpowiedzialności za podanie przez Pacjenta niekompletnych, nieprawdziwych lub nieprawidłowych informacji, zwłaszcza w przypadku podania danych osób trzecich bez ich wiedzy lub zgody. Za skutki podania błędnych, niekompletnych, nieprawdziwych, wprowadzających w błąd lub w inny sposób nieprawidłowych danych wyłączna odpowiedzialność spoczywa na Pacjencie.

8. Co przygotować przed wizytą? Karty informacyjne leczenia szpitalnego, wyniki badań laboratoryjnych i pracownianych (np. TK, MRI), zaświadczenia, spis wszystkich leków przyjmowanych obecnie i w przeszłości niezależnie od przyczyny (nie tylko psychiatrycznych). Informacje o przebytych chorobach, wypadkach, hospitalizacjach i generalnie wszystkie dokumenty i informacje dotyczące stanu zdrowia. Skany (lub czytelne zdjęcia z telefonu komórkowego) dokumentów medycznych zaleca się przesłać wcześniej do specjalisty na podany adres e-mail (po uzgodnieniu). 
   Rekomendujemy aby przed rozpoczęciem e-wizyty włączyć Wstrzymanie innych aplikacji komunikacyjnych, aby rozmowy i komunikaty nie zakłócały relacji. Jeśli przebywacie w zasięgu wifi - zachęcamy do przejścia na tryb samolotowy, a potem uruchomienie wifi - wtedy sesji nie będą przerywać także rozmowy telefoniczne.

9. Lekarz w trakcie wizyty może wystawić e-receptę w formie elektronicznej którą otrzymają Państwo w postaci sms/MMS lub na mail. Lekarz ma także możliwość wystawienia elektronicznego zwolnienia lekarskiego e-ZLA - jeśli będzie takie wskazanie. Lekarz może też skierować na dodatkowe badania lub do innych specjalistów (np. psychologa, endokrynologa) oraz zalecić psychoterapię.

10. Część zaświadczeń i skierowań  jest ważna tylko przy zachowaniu wersji tradycyjnej z podpisem i pieczęcią (tj. OL-9, zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów orzekania o niepełnosprawności, zaświadczenie o zdolności do pracy). Mogą zostać wysłane do pacjenta pocztą lub odebrane w inny, ustalony ze specjalistą sposób.

11. Jeśli u osoby chorej psychicznie (tzn leczącej się obecnie lub w przeszłości psychiatrycznie), wystąpi znaczne pogorszenie stanu zdrowia - nasilenie objawów dotychczasowej choroby/zaburzenia prowadzące do bezpośredniego zagrożenia jej życia lub/i zdrowia lub życia innych osób  - lekarz może zadecydować o przekazaniu jej do leczenia szpitalnego także bez jej zgody (informacje na ten temat w art 22-24 Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego.). Ogólnie postępowanie w przypadku stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego reguluje art. 4 ustawy o państwowym ratownictwie medycznym: Kto zauważy osobę lub osoby znajdujące się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego […] ma obowiązek niezwłocznego podjęcia działań zmierzających do skutecznego powiadomienia o tym zdarzeniu podmiotów ustawowo powołanych do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.

12. Dokumentacja medyczna musi być przechowywana zgodnie z zasadami określonymi w stosownych aktach prawnych (RODO). Rekomendowane jest prowadzenie dokumentacji w ramach zdalnego dostępu do systemu komputerowego placówki opieki zdrowotnej. Do wytworzonej dokumentacji medycznej nie powinny mieć dostępu osoby trzecie.

Recommendations of the Scientific Section of Telepsychiatry of Polish Psychiatric Association

1. A remote visit (also called an e-visit, tele-visit, online visit) is an equivalent visit in Poland in relation to the visit in the outpatient clinic/office and granted by NHF, but it cannot fully replace a direct medical or psychological examination and should only be used in situations where, for important reasons, a direct examination cannot take place. We recommend that remote visits are complementary and concern follow-up visits.
2. In crisis situations (e.g. during epidemiological threat, forced isolation of the patient, unavailability for other reasons), a remote visit is the recommended form of providing healthcare for doctors, psychotherapists and psychologists. In these circumstances, even the first visit can take place as a remote visit and it should be in the form of a video visit, at which both the patient and the doctor/therapist see each other, and the doctor/therapist can determine the identity of the person on the basis of a document with a photo.
3. The remote visit takes place via a phone call or video communicator providing encryption of the transmission. To reduce the risk of interference by third parties - one should ensure having the latest version of the program, update his operating system and anti-virus programs.
4. We recommend making remote visits via video communicators. This allows for an empathic relationship of the interlocutors and for observing the patient, his facial expressions, reactions, behavior, which, like when visiting an outpatient clinic/office, allows for a more complete assessment of the mental state.
5. Intimacy and honesty - Mental health problems are a very personal area of ​​each person. Therefore, they should not be discussed with third parties (e.g. family members). Their participation may cause discomfort in navigating intimate content on many important aspects of the patient's state of health, which may cause the picture of the problem to be unclear - which in turn leads to an incorrect diagnosis, and thus an incorrect way of further therapeutic treatment. We encourage to use headphones with a microphone so that only the patient can hear the specialist's questions. It is possible to involve people from the patient's environment but after agreeing with a specialist and with the patient's consent.
6. A doctor, psychotherapist or psychologist may want to identify a patient, so the patient should have a photo ID. The specialist during the tele-visit prepares treatment documentation, therefore he needs the patient's personal data: name, surname, address, PESEL - in the case of people with intellectual limitations and/or incapacitated persons - also the guardian's data. The document is verified during the tele-visit by presenting it to the smartphone camera; due to the applicable law, one cannot be required to send an ID scan by email.
7. The doctor or psychologist is not responsible for providing by the patient with incomplete, false or incorrect information, especially in the case of providing third party data without their knowledge or consent. The patient is solely responsible for the consequences of providing incorrect, incomplete, untrue, misleading or otherwise incorrect data.
8. Before the visit, the patient should prepare hospital treatment information cards, laboratory and laboratory results (e.g. CT, MRI), certificates, a list of all current and past medications, whatever the reason (not just psychiatric drugs), information about diseases, accidents, hospitalizations and generally all documents and information regarding the state of health. A doctor may ask to send scans of these medical documents (or legible pictures from a mobile phone) to the email address provided by him.
   We recommend that before starting the e-visit, one suspends the operation of other communication applications so that incoming calls and messages do not interfere with the connection. If the patient is within wi-fi range, we recommend switching to smartphone on airplane mode and then starting wi-fi; in such case, TV visits will not interrupt the telephone calls either.
9. During the visit, the doctor can issue a prescription in an electronic form which he can send to the patient in the form of SMS/MMS or to the patient's e-mail address. The doctor also has the option of issuing an electronic e-sick leave - if there is an indication. The doctor may also refer the patient for additional lab tests or to other specialists and recommend psychotherapy.
10. Some certificates and referrals are valid only if the traditional version is signed and stamped (i.e. OL-9, certificate of health condition for the purpose of declaring disability, certificate of feasibility for work). They can be sent to the patient by post or picked up in another way agreed with a specialist.
11. If a mentally ill person (i.e. currently undergoing psychiatric treatment or in the past) experiences a significant deterioration of health - worsening of symptoms of the current disease/disorder leading to a direct threat to his life and/or health or life of other people - the doctor may decide to transfer the person for hospital treatment even without his consent (for information on this subject in Articles 22-24 of the Mental Health Protection Act).
12. Medical records must be stored in accordance with the principles set out in the applicable legal acts (GDPR). It is recommended to keep documentation as part of remote access to the computer system of a healthcare center. No third parties should have access to the medical records generated.
     

Dodatkowe informacje:

1. Opieka psychiatryczna, leczenie uzależnień i program pilotażowy w centrach zdrowia psychicznego (w tym online) w ramach NFZ w świetle Rozporządzeń Ministra Zdrowia i Komunikatów NFZ.

2. Wizyta zdalna - wizyta u lekarza (ale też psychologa lub psychoterapeuty), w ramach której wykonywane są wszystkie typowe procedury z wyjątkiem tych których się nie da wykonać bez kontaktu fizycznego - badania krwi, badanie internistyczne, neurologiczne itd. itp. Wartość tej wizyty w dużo większym stopniu zależy od tego jak szczerze i dokładnie pacjent opisuje swoje dolegliwości, stan, i odpowiada na pytania lekarza.  

3. Komunikator internetowy - program komputerowy który pozwala na komunikacją inna niż tylko głosowa. Komunikator pozwala przesyłać informacje, pliki, ale też pozwala na rozmowy głosowe i rozmowy wideo. Często też pozwala na rozmowy konferencyjne czyli większej ilości osób na raz.  Do najczęściej używanych u nas komunikatorów należą - Skype, Messenger (z FaceBooka), HangOut (dla posiadaczy kont na gmail.com), FaceTime (użytkownicy produktów firmy Apple), WhatsApp, Signal i inne mniej popularne. Do nawiązania łączności z kimś (np. lekarzem) trzeba znać identyfikator rozmówcy (dokładnie tak jak numer telefonu). 

4. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego  - Ustawa dostępna tutaj

5. Psychiatria - COVID-19 ważne materiały

Opracowanie: Maciej Matuszczyk, Agnieszka Koźmin-Burzyńska, Jacek Przybyło, Marek Krzystanek, Seweryn Segiet

Kontakt z autorem: [email protected]. Stan prawny na 2 kwietna 2020r.

Copyright © 2020 Polskie Towarzystwo Psychiatryczne